بسیاری از ما هر روزمان را با سوالات و ابهام های گوناگونی سپری می کنیم چرا که نیرو های نامرئی بسیاری هستند که بر زندگی ما تاثیر گذارند ولی از حضور آنها بی اطلاع هستیم. طبق بررسی های انجام شده توسط روانشناس برتر ایران افکار، احساسات و رفتار های متفاوتی را خیلی از اوقات نشان می دهیم که دلیلشان را نمی دانیم. شاید بعد از چنین تجاربی احساسات مختلفی مانند شرم، عصبانیت و غم گریبان گیرمان شود و مدام از خود سوالاتی اینگونه بپرسیم که چرا دوباره نتوانستم رابطه دوستیم را حفظ کنم؟ یا چرا نسبت به فردی که آنقدر برایم مهم است بی اعتنا هستم؟ اگر در ذهن خود چنین سوالاتی دارید نترسید و بدانید که هر چیزی علتی دارد و می تواند قابل حل باشد.

چرا باید در مورد سبک های دلبستگی بدانیم؟

عملکرد ما در زندگی با ارتباط هایمان، رابطه تنگانگی دارند. الگو های دلبستگی که در سالهای اولیه با مراقبان خود داشتیم، کیفیت روابط اکنون ما و انتظاراتمان را تعیین می کنند. این الگو ها نقشه راه هستند تا در مسیری امن قرار بگیریم. اما منظور از این امنیت چیست؟ در این مورد باید گفت که تعریف این واژه از فردی به فرد دیگر متغیر است. اگر کودکی دارای مراقبی تند و پرخاشگر باشد شاید برای او امنیت در سکوت خلاصه شود و برای کودکی با یک مراقب حساس و همدلی امنیت در ابراز خود و خواسته هایش معنی شود. برای همین درک و آگاهی از الگو های دلبستگی می تواند زندگی ما را به کلی تغییر دهد.

دلبستگی چیست ؟

رفتاری که موجب نزدیکی کودک به والد یا مراقب می شود. اما به چه دلیل این نزدیکی صورت می گیرد؟ به منظور دوری از خطر و تضمین سلامت و بقا کودک! حال که متوجه تعریف دلبستگی شدیم بهتر است تا در ادامه به بررسی انواع سبک های دلبستگی بپردازیم.

یک) دلبستگی ایمن: طبق تحقیقی که توسط اینزورث انجام شد کودکانی که با چنین سبک دلبستگی بزرگ می شوند دارای چنین ویژگی هستند: زمان جدایی از مادر آشفته می شوند و شروع به گریه کردن می کنند اما این گریه دائمی نیست و با وجود ناراحتی سعی می کنند تا به بازی کردن خود ادامه دهند. اگر مادر آنها برگردد به گرمی از او استقبال می کنند و محبت خود را به او نشان می دهند. آنها در حضور مادر حس امنیت کرده و به آسودگی شروع به کاوش در محیط می کنند . در این سبک دلبستگی مادر یا مراقب نسبت به کودک بسیار حساس و پاسخ دهنده هستند و در زمان مناسب و مورد نیاز در دسترس می باشند. افرادی که با چنین سبک دلبستگی بزرگ می شوند احساس امنیت را درون خود حس می کنند و به تبع با دیگران با آرامش و خیال راحت ارتباط برقرار می کنند. براساس نظر روانشناسان سکس تراپی افرادی با این سبک دلبستگی می توانند نیاز های خود و شریک عاطفی خویش را شناسایی و برآورده کنند. آنان زمانی که همسر خود را ناراحت می بینند می توانند از او پشتیانی کنند و برعکس زمانی که حس غم دارند به پارتنر خود تکیه می کنند.

دو) دلبستگی ناایمن-اجتنابی: کودکانی با این سبک دلبستگی هنگام جدایی از مراقب، هیچ گونه پریشانی خاصی نشان نمی دهند و به ظاهر کاملا مستقل هستند. زمانی که مادر قصد جدایی از آنها را دارد غم و ناراحتی ویژه ای نشان نمی دهند، بی تفاوت از کنار این مسئله گذر می کنند و به بازی کردن خود ادامه می دهند. مادر از دید آنان پایگاهی امن نیست چرا که وقتی مادر بر می گردد و جدایی پایان می پذیرد آنان علاقه ای به برقراری ارتباط ندارند. اصولا مراقبان این کودکان افرادی بی توجه، مداخله کننده و طرد کننده هستند. تعبیر بسیار جالبی در مورد این کودکان وجود دارد که می گوید  اجتناب و دوری آنان از مادر و تمرکز بر استقلال خودشان به نوعی یک واکنش دفاعی می تواند باشد. آنان قصد دارند تا تجربه طرد شدن در گذشته را با استقلال خود جبران کنند و با اینکار به مراقب خود بگویند دیگر اجازه نمی دهم گذشته تکرار شود. این کودکان در بزرگسالی بسیار بر خود تکیه می کنند و به اصلاح هیچ گونه وابستگی را نشان نمی دهند. به دیگران بد گمان و بی اعتماد هستند. انها یادگرفته اند تا برای رفع نیاز هایشان به دیگران تکیه نکنند و  براساس نظر مراکز روانشناسی ازدواج تهرانی تمایل دارند تا فاصله خود را با دیگران حفظ کنند. افرادی با چنین سبک دلبستگی در شناسایی و برآورده کردن نیاز های خود دچار مشکل هستند، چرا که همیشه نیازهایشان را سرکوب و نادیده گرفته اند.

سه) دلبستگی ناایمن دوسوگرا: در این سبک دلبستگی کودک هنگام جدایی از مراقب خود به شدت آشفته می شود و شروع به گریه کردن می کند؛ اما او در هنگام بازگشت مادر رفتاری متناقض نشان می دهد. این تناقض چطور اتفاق می افتد؟ بدین صورت که کودک با دیدن مادر به سمتش می رود اما بعد از چند لحظه شروع به ابراز خشم می کند. این کودکان به مادر خود می چسبند و تمایلی به بازی کردن و کاوش در محیط ندارند. در مورد رفتار مادر این کودکان باید گفت که آنها هم رفتار متناقضی را نشان می دهند، گاهی مهربان و دلسوز و گاهی برعکس عمل می کنند. به این سبک از دلبستگی مقاومت هم می گویند چرا که کودک نه تنها به دنبال ارتباط با مادر خود هست بلکه در برابر بودن در کنار او مقاومت هم می کند. این کودکان طبق دیدگاه مرکز مشاوره تهرانیان در بزرگسالی هم این تردید و دودلی را نشان می دهند و می توانند فردی را دوست داشته باشند و از حضور او لذت ببرند اما برعکس حس واقعی خود واکنش نشان بدهند!

این مقاله با بیان این سه سبک به پایان می رسد اما باید گفت، همانقدر که آگاهی از سبک های دلبستگی خوب است علم به تغییر آنها هم می تواند کمک کننده باشد چرا که این الگو ها ثابت نیستند و با مراجعه به یکی از بهترین مطب های روانشناسی مانند کلینیک انتخاب نو می شود در جهت تغییر آن ها قدمی برداشت.

نویسنده: محدثه بیاتی

تلفن : 22593216 – 22795735 

آدرس: قیطریه – بلوار کاوه جنوب – نرسیده به خیابان دولت – نبش کوچه اخلاقی غربی – پلاک 29 – طبقه3